برخی چنین می اندیشند که چون امام چراغ هدایت است، برخورداری از نور وجودش در گرو دسترسی به اوست و از سوی دیگر، مراجعه به امام برای پاسخ به مسائل شرعی و مشکلات علمی و اجرای حدود و قوانین که ثمره وجود مبارک حضرت(عج) است، در عصر غیبت میسور نیست، زیرا غیبت مانع افاضه آن مشعل هدایت و استفاضه مومنان می گردد. حال که چنین است، چرا امام (عج) باید در غیبت به سر برند و مومنان از فیض وجود مبارکشان بی بهره بمانند؟
آنچه در چنین اندیشه ای از فوائد وجود امام(عج) و مشروط به حضور ایشان بیان گردیده است، تنها بخش کوچکی از آثار وجود آن حضرت(عج) است، چون تاثیر امام معصوم (ع) در نظام آفرینش، والاتر از آن است که به امور خاص و مشروط به حضور مشهودانه محصور شود.
هرچند در برخی روایات، امام معصوم(ع) به چراغ هدایت تشبیه گردیده اند، این تعبیری متوسط درباره یک جنبه از منافع آن وجود مبارک(عج) است. همان طور که برخی روایات با تعبیری کامل تر و رساتر ، امام زمان (ع) را به آفتابی عالمتاب تشبیه کرده اندکه به جهان روشنایی می بخشد: عن جابر الأنصاری انّه سأل النبی(ص): یا رسول الله فهل یقع لشیعته الانتفاع به فی غیبته؟ فقال (ص): أی و الذی بعثنی بالنبوه انّهم یستضیئون بنوره و ینتفعون بولایته فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و ان تجلّلها سحاب!
در این روایت طبق بیان رسول اکرم، وجود امام (ع) به خورشید و غیبت آن حضرت – مهدی موجود موعود(عج)- به وقوع شمس در پس ابر تشبیه شده است و چگونگی انتفاع مردم از آن حضرت(عج)، همچون بهره مندی آنان از آفتاب پنهان است:
1- چونان که خورشید در منظومه شمسی، محور حرکت کرات و سیارات است، وجود مبارک حجت خدا (ع) محور نظام هستی است: ببقائه بقیت الدنیا و بیمنه رزق الوراء و بوجوده ثبتت الأرض و السماء.
«مفتقر» در خمِ چوگان تو گویی، گوئیست!/ چرخ با آن عظمت نیز به جز گوی تو نیست
2- بهره مندی موجودات منظومه شمسی از خورشید به تابش مستقیم آن منحصر نیست تا پوشیده شدنش به ابر، مانع انتفاع کلّی از آن باشد، بلکه نیروی جاذبه که مایه ثبات و بقای نظام کیهانی است، وزش باد، ریزش باد، ریزش باران، رویش گیاهان و … همه از برکات وجود خورشید و اشراق اوست؛ همچنین برکات وجود امام عصر (عج) بسیار فراتر از آن است که غیبت ظاهری آن انسان کامل، موجودات را از فیض او بی بهره سازد. قوام آسمان و زمین، تدبیر امور عالم، رزق دادن به روزی خورندگان، هدایت یافتن مستعدان و … همه گوشه ای از فیوضات وجود مبارک آن حضرت است که پرده غیبت مانع افاضه آن ها نیست.
3- هنگامی که ابرچونان پرده ای میان دیدگان و قرص خورشید حائل می شود، خورشید را پنهان نمی سازد، بلکه بیننده را می پوشاند و او را از دریافت نور و مشاهده اشراق خورشید محروم می سازد، چرا که هم خورشید بزرگ تر از آن است که به ابر پوشیده شود و هم منافعش بیش از آن است که با ندیدنش قطع گردد.
وجود مبارک انسان کامل(ع) نیز که مایه استمرار حیات عالم و آدم است، بسی بزرگ تر از آن است که چیزی او را از افاضه، محجوب دارد و رابطه میان وی و عالم هستی را متزلزل سازد. چگونه موجودی که خلیفه خداست و عنان نظام هستی را به اذن خداوند در کف دارد و از نهان و آشکار آن با خبر است، دچار غیبت می شود؟
جمال یار ندارد نقاب و پرده ولی / غبار ره بنشان تا نظر توانی کرد
4- ابر، دیدگانی را که از زمین به خورشید می نگرند محجوب می سازد؛ نه چشم هایی را که از فراز ابرها نظاره گر اویند. وجود مبارک ولی عصر(عج) نیز در چشم دنیاطلبان که سر از عالم طبیعت بیرون نمی کنند و از پس ابر تعلقات دنیوی او را به نظاره می نشینند غائب است؛ امّا آنان که بر سر شهوت ها و غبار هواهای نفسانی پا نهاده و به آسمان معنی سرکشیده اند، هر لحظه در حضور آن وجود شریف اند.
تو کز سرای طبیعت نمی روی بیرون/ کجا به کوی طریقت گذر توانی کرد؟
به بیان شیخ مصلح الدین سعدی:
نبینی که جایی که برخاست کرد/ نبیند نظر گرچه بیناست مرد
به گفته عارف رومی:
زمنزل هوسات ار دو گام پیش نهی/ نزول در حرم کبریا توانی کرد
5- نور افشانی و افاضه خورشید، قطع ناشدنی است و مرز و تبعیضی ندارد و هر قابلی به قدر استعداد و پیوندش با خورشید، از فیض او بهره مند می شود. حال، موجودی که تمام موانع را بر می دارد و خویش را بلاواسطه به اشراق شمس عرضه می کند، بهره کامل تری خواهد داشت.
وجود مبارک مهدی موجود موعود (عج) که واسطه فیض الهی است، چونان خورشیدی به تمام هستی فیض می رساند و در این جهت، میان بندگان خدا تفاوتی نمی گذارد؛ لیکن هر کس به میزان استعداد و قوت ارتباط خود، مستفیض می گردد.
6- همچنان که نتابیدن خورشید، هرچند پس از ابر، به فراگیری ظلمت و شدت برودت می انجامد و حیات زمین و زمینی را ناممکن می سازد، اگر عنایت و افاضه ولیّ خدا و انسان کامل عصر(عج) – هرچند از پس پرده غیبت نبود– سختی ها و تنگنای معیشت و کینه توزی دشمنان، به دوستان خاندان عصمت امام نمی داد، همچنان که امام عصر(عج) در توقیع مبارک به شیخ مفید(ره) چنین فرمود: ما در مراعات حال شما سهل انگار نیستیم و هرگز شما را فراموش نمی کنیم، و گرنه سختی ها و تنگناهای فراوانی به شما می رسید و دشمنان، شما را نابود می کردند: انّا غیرمهملین لمراعاتکم و لاناسین لذکرکم؛ لولا ذلک، لنزل بکن اللأواء و اصطلمکم الأعداء.
با که توان گفت این سخن که نگارم/ شاهد هرجایی است و پرده نشین است
نیز می توان امام (ع) را چونان مغناطیسی دانست که شاخص قبله نمای قلوب انسان ها و قطب نمای هستی به سوی آن وجود مبارک(عج) جهت می گیرد، تا گمشدگان صحرای جهالت را به خورشید وجودش رهنمون شود.
شبستان
برگرفته از «امام مهدی علیه السلام موجود موعود» نوشته آیت الله جوادی آملی
