سیره و سنّت حضرت زهرا(س)

0

  «خیارکم الینکم مناکبه و اکرمهم لنسائهم؛بهترین شما کسانی است که در برخورد با مردم نرم‏تر و مهربان‏تر است و ارزشمندترین مردم کسانی هستند که با همسرانشان مهربان و بخشنده‏اند.»

 

خبرگزاری فارس: سیره و سنّت حضرت زهرا(س)

عبادت خالصانه

«مَنْ أصعَدَ إلی اللهِ خالِصَ عِبادَتِهِ، أهبَطَ اللهُ عَزّوَجَلَّ إلَیهِ أفضَلَ مَصلَحَتِهِ؛کسی که عبادت‌های خالصانه خود را به سوی خدا فرستد، پروردگار بزرگ، بهترین مصلحت را به سویش فرو خواهد فرستاد.»1

خوش‌رویی

«بِشرٌ فی وَجهِ المُؤمِنِ یُوجِبُ لِصاحِبِهِ الجَنَّةَ وَ بِشرٌ فی وَجهِ المُعانِدِ المُعادِی یَقی صاحِبَهُ عَذابِ النّارِ؛2 پاداش خوش‌رویی در برابر مؤمن، بهشت است و خوش‌رویی با دشمن ستیزه‌جو، انسان را از عذاب آتش باز می‌دارد.»

قالت: «یا رَسُولَ اللهِ، الحَمدُ للهِ عَلی نَعمائِهِ وَ الشُّکرُ للهِ عَلَی آلائِهِ؛3ای رسول خدا! حمد و شکر و سپاس سزاوار خداست، در برابر نعمت‌های بیکرانه او.»

ساده‌زیستی

سلمان فارسی می‏گوید: روزی حضرت فاطمه(س) را دیدم که چادری وصله‏دار و ساده بر سر داشت.در شگفتی ماندم و گفتم عجبا! دختران پادشاهان ایران و قیصر روم بر کرسی‌های طلایی می‏نشینند و پارچه‏های زربفت به تن می‏کنند، وه که این دختر رسول خداست! نه چادرهای گران قیمت بر سر دارد و نه لباس‌های زیبا!!

فاطمه(س) پاسخ داد: قالت: «یا سَلمانُ! اِنَّ اللهَ ذَخَّرَ لَنا الثِیّابَ وَ الکَراسِیَّ لِیَومٍ آخِرٍ؛4ای سلمان! خداوند بزرگ، لباس‌های زینتی و تخت‌های طلایی را برای ما در روز قیامت ذخیره کرده است.»

قالت فاطمه(س): «أدنی ما تَکُونُ مِن رَبَّها اَن تَلزَمَ قَعرَ بَیتِها؛5آن لحظه‏ای که زن در خانه خود می‏ماند و به امور زندگی و تربیت فرزند می‏پردازد. به خدا نزدیک‌تر است.»

قناعت در زندگی

حضرت فاطمه(س) فرمودند: «یا أباالحَسَنِ! إنّی لأَستَحیی مِن إلهی أن اُکَلِّفَ نَفسَکَ مالاتَقدِرُ عَلَیهِ؛6ای علی! من از پروردگارم شرم دارم که چیزی از تو درخواست کنم که توان برآوردن آن را نداشته باشی.»

«یا رَسُولَ اللهِ ما یَدَعُ عَلِیٌّ شَیئاً مِنْ رِزقِهِ اِلّا وَزَّعَهُ بَینَ المَساکینِ؛7ای رسول خدا! علی(ع) از طعام و غذا چیزی در خانه باقی نمی‏گذارد، هر چه به دست می‏آورد، بین فقرا و تهیدستان تقسیم می‏کند.»

و در کلام ارزشمند دیگری فرمود:  قالت: «صاحِبُ الدَّابَّةِ اَحَقُّ بِصُدرِها؛8 صاحب مرکب سزاوارتر است به سواری از مرکب خویش.»

اطاعت از همسر

روزی امام علی(ع) وارد منزل شد و فرمود:«فاطمه جان خلیفه و عمر در پشت در خانه، منتظر اجازه ورود می‌باشند، تا نظر شما چه باشد؟»

حضرت زهرا(س) در برابر شوهر فرمود:«یا عَلی! اَلبَیتَ بَیتُکَ وَ الحُرَّةُ زَوجَتُکَ فَافعَل ما تَشاءُ؛علی جان! خانه، خانه توست و من همسر تو می‌باشم. هر آنچه می‌خواهی انجام ده.»9

وصیّت به همسر

1. اِبکِنی اِن بَکیتَ یا خَیرَ هادٍ

وَ اَسبِلِ الدَّمعَ فَهُوَ یَومُ الفِراقِ

2. یا قَرینَ البَتُولِ اُوصیکَ بِالنَّسلِ

فقد اصبحا حلیفا اشتیاق

3. اَبکنی وَ ابکی لِلیَتامی وَ لا تَنسَی

قَتیلَ الِعدابِطَفِّ العِراقِ

4. فَارَقُوا اَصبَحُوا یَتَامی حَیاری10

اَحلَفُواللهَ فَهوَ یَومُ الفِراقِ؛11

1. ای همسر وفا دارم اگر خواستی گریه کنی بر من گریه کن، ای بهترین راهنما و اشک‌ها را سرازیر کن که امروز روز جدایی است.

2. ای هم‌دم بتول! وصیّت می‏کنم تو را به فرزندانم که هم‌دم شوق و محبّت شده‏اند.

3. بر من و یتیمان (من) گریه کن فراموش نکن کشته دشمنی‏ها را در سرزمین عراق؛ در حالی‌که به خدا سوگند می‏خورند آن روز، روز جدایی است.

4. آن جاماندگان در حالی صبح می‏کنند که یتیمان سرگردان (آن بیابانند)، خدای را بر می‏گزینند. آن روز، روز فراق و جدایی است.

شفاعت از امّت

قالت: «اِذا حُشِرتُ یَومَ القِیامَةِ أشفَعُ عُصَاةَ اُمَّةِ النَّبیِّ(ص)؛12آنگاه که روز قیامت بر انگیخته شوم، از گنهکاران امّت پیامبر اکرم(ص) شفاعت خواهم کرد.»

یاد قیامت

رسول اکرم(ص) روزی فاطمه(س) را نگران و اندوهگین یافت و پرسید: «حزن و اندوه تو برای چیست؟»

پاسخ شنید: قالت: «یا اَبَةَ ذَکَرتُ المَحشَرَ وَ وُقُوفَ النّاسِ عُراةً یَومَ القِیَامَةِ، وَاسَو أتَاهُ یُومَئِذٍ مِنَ اللهِ عَزَ وَ جَلَّ؛13

ای پدر! یاد آوردم روز محشر و توقّف مردم را در آن روز، در حالی که برهنه‏اند. وای از زشتی‌ها در پیشگاه خدای بزرگ در آن روز.»

نماز در خانه

قالت: «اَلرَّجُلُ أحَقُّ بِصَدرِ دابَّتِهِ وَ صَدرِ فِراشِهِ وَ الصَّلاةِ فی مَنزِلِهِ اَلّا اِمامٌ یَجتَمِعُ النّاسُ عَلَیهِ؛14 هر فردی سزاوارتر است به سواری از اسب خویش و اداره خانه و خانواده خویش و نماز خواندن در منزل خویش. مگر فردی که مردم درخواست نماز جماعت از او داشته باشند.»

احترام مادر

قالت: اِلزَم رِجلَها فَاِنَّ الجَنَّةَ تَحتَ اَقدامِها؛در خدمت مادر باش، زیرا بهشت زیر پای مادران است.15

آداب غذا خوردن

«ألا لا یَلُو مَنَّ اِمرُءٌ اِلّا نَفسَهُ یَبیتُ وَ فی یَدِهِ ریحُ غَمَرٍ؛به هوش باش! کسی که پس از خوردن غذا با دستی آلوده و چرب بخوابد، هیچ کس جز خودش را سرزنش ننماید.»16

قالت: «فیِ المَائِدَةِ اِثنَتَا عَشَرَةَ خَصلَةً یَجِبُ عَلَی کُلِّ مُسلِمٍ اَن یَعرِفَهَا أربَعٌ فِیها فَرضٌ وَ اَربَعٌ فِیها سُنَّةٌ وَ اَربَعٌ فیها تَأدیبٌ فَامّا الفَرضُ فَالمَعرِفَةُ وَ الرِّضا وَ التَّسمِیَةُ وَ الشُّکرُ فَامَّا السُّنَةُ فَالوُضُوءُ قَبلَ الطَّعامِ، الجُلُوسُ عَلَی الجَانِبِ الأیسَرَ وَ الأکلُ بِثَلاثِ أصابِعَ فَامَّا التّأدیبُ. فَالأکلُ بِما یَلیِکَ وَ تَصغِیرُ اللُّقمَةِ وَ المَضغُ الشَّدِیدُ وَ قِلَّةُ النَّظَرِ فی وُجُوهِ النّاسِ؛17

در سر سفره غذا، 12 کار نیک وجود دارد که سزاوار است، هر مسلمانی آنها را بشناسد. 4 مورد واجب و 4 مورد مستحب و 4 مورد نشانه ادب و بزرگواری است.

و امّا چهار عمل واجب:

1. شناخت و معرفت پروردگار (بدانیم که نعمت‏ها از اوست)؛

2. راضی به نعمت‏های خدا بودن؛

3. گفتن «بسم الله الرّحمن الرّحیم» در آغاز غذا؛

4. سپاسگزاری خدا در پایان (و گفتن الحمدلله ربّ العالمین)؛

و چهار عمل مستحب عبارتند از:

1. وضو گرفتن قبل از غذا؛

2. نشستن به جانب چپ؛

3. در حال نشسته غذا خوردن؛

4. غذا خوردن با سه انگشت؛

و آن چهار عملی که نشانه ادب و بزرگواری است مانند:

1. از غذای پیش روی برداشتن؛

2. لقمه‏ها را کوچک برداشتن؛

3. غذا را به خوبی‏ جویدن؛

4. کمتر در صورت دیگران نگاه کردن.

حضرت زهرا(س) نسبت به ارزش غذایی خرما فرمود:قالت فاطمه(س): «نِعمَ تُحفَةُ المُؤمِنِ التَّمرُ؛18برای مؤمن، خرما هدیه خوبی است.»

حجاب و عفّت زن

مردی نابینا پس از اجازه گرفتن، وارد منزل امام علی(ع) شد. پیامبر(ص) مشاهده فرمود که حضرت زهرا(س) برخاست، فرمود: «دخترم! این مرد نابیناست.»قالت فاطمه(س): اِن لَم یَکُن یَرانِی فَانّی أرَآهُ وَ هُوَ یَشُمُّ الرِّیحَ؛19 پدر، اگر او مرا نمی‏بیند، من او را می‏نگرم! اگر چه او نمی‏بیند؛ امّا بوی زن را استشمام می‏کند! رسول خدا پس از شنیدن سخنان دخترش فرمود: «شهادت می‏دهم که تو پاره تن من هستی.»

حضرت زهرا(س) فرمود: «اِنّی قَد استَقبَحتُ ما یُصنَعُ بِالنِّساءِ، اَنّهُ یُطرَحُ عَلی المَرأةِ الثّوبُ فَیَصِفُها لِمَن رَای، فَلا تَحمِلینی عَلی سَریرٍ ظاهِرٍ، أُستُرینی سَتَرَکِ اللهُ مِنَ النّارِ؛20 من بسیار زشت می‏دانم که [جنازه] زنان را پس از مرگ بر روی تابوت سر باز گذاشته و بر روی آن پارچه‏ای می‏افکنند که حجم بدن را برای بینندگان نمایش می‏دهد.مرا بر روی تابوت آن‌چنانی نگذار و بدن مرا بپوشان که خدا تو را از آتش جهنّم باز دارد.»

«خَیرٌ لِلنِّساءِ اَن لا یَرَینَ الرِّجالَ وَ لا یَراهُنَّ الرِّجالُ؛آنچه برای زنان نیکو است، اینکه، [بدون ضرورت] مردان نامحرم را نبینند و نامحرمان نیز او را ننگرند.»21

ایثار و از خودگذشتگی

مرد گرسنه‏ای در «مسجد مدینه» به پا خاست و گفت: ای مسلمانان! از گرسنگی به تنگ آمده‏ام، مرا مهمان کنید. رسول اکرم(ص) فرمود: «چه کسی این مرد را امشب مهمان می‏کند؟»

حضرت علی(ع) فرمود: «من یا رسول الله!» کمی بعد وارد منزل شد و از فاطمه زهرا(س) پرسید: «آیا غذایی در منزل داریم؟ مهمان گرسنه آورده‏ام.» حضرت زهرا(س) ایثارگرانه فرمود: «ما عندنا الا قوت الصبیه و لکنا نوثر به ضیفنا؛22 در خانه ما غذایی نیست، مگر به اندازه خوراک دختر بچّه، امّا امشب ایثار می‏نماییم و گرسنگی را تحمّل می‏کنیم و همین مقدار غذا را به مهمان می‏بخشیم.»

عرب تازه مسلمانی در مسجد مدینه از مردم کمک خواست، پیامبر(ص) به اصحاب خود نگریست.سلمان فارسی برخاست تا نیاز آن بیچاره را برطرف سازد؛ هر جا رفت با دست خالی برگشت. با ناامیدی به طرف مسجد می‏آمد که چشمش به منزل حضرت زهرا(س) افتاد، با خود گفت: فاطمه(س) سرچشمه نیکوکاری است.درِ خانه را کوبید و داستان عرب مستمند را شرح داد. حضرت زهرا(س) فرمود: «یا سلمان و الذی بعث محمّدا بالحق نبیا ان لنا ثلاثا ما طعمنا و ان الحسن و الحسین قد اضطربا علی من شده الجوع، ثم رقدا کانهما فرخان منتوفان و لکن لا ارد الخیر اذا نزل الخیر ببابی؛23

ای سلمان! سوگند به خداوندی که حضرت محمّد(ص) را به پیامبری برگزید، سه روز است که غذا نخورده‏ایم و فرزندانم حسن(ع) و حسین(ع) از شدّت گرسنگی بی‏قراری می‏کردند و خسته و مانده به خواب رفته‏اند. امّا من، نیکی و نیکوکاری را که در خانه مرا کوبیده است، رد نمی‏کنم.»

آنگاه پیراهن خود را به سلمان داد تا در مغازه شمعون یهودی گرو گذاشته، مقداری خرما و جو، قرض بگیرد. سلمان فارسی می‏گوید: پس از دریافت جو و خرما به طرف منزل فاطمه(س) آمده و گفتم: دختر رسول خدا(ص)! مقداری از این غذاها را برای فرزندان گرسنه‏ات بردار. پاسخ داد:«یا سلمان هذا شی‏ء امضیناه لله عز و جل لسنا ناخذ منه شیئا؛ای سلمان! این کار را فقط برای خدای بزرگ انجام دادیم و هرگز از آن چیزی برنمی‏داریم.»

«خیارکم الینکم مناکبه و اکرمهم لنسائهم؛24بهترین شما کسانی است که در برخورد با مردم نرم‏تر و مهربان‏تر است و ارزشمندترین مردم کسانی هستند که با همسرانشان مهربان و بخشنده‏اند.»

«ما یَصنَعُ الصّائِمُ بِصِیامهِ اِذا لَم یَصُن لِسانَهُ وَ سَمعُهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَهُ؛25اگر روزه، زبان و گوش و چشم و دست و پای روزه‏دار را از ارتکاب اعمال ناپسند دور نکند، روزه را می‏خواهد چه کند؟ [و به چه دردش می‏خورد؟]»

پی‌نوشت‌ها:

1. بحارالأنوار، ج 67، ص 249؛ ج 70، ص 249؛ ج 71، ص 184.

2. تفسیر امام حسن عسکری(ع)، ص 354.

3. بحارالأنوار، ج 43، ص 86؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج 3، ص 342.

4. بحارالانوار ج 8، ص 303، ح 61.

5. بحارالأنوار، ج 43، ص 92؛ نوادر راوندی، ص 14.

6. تفسیر برهان، ج 1، ص 282؛ بحارالأنوار، ج 37، ص 103.

7. کشف الغمّـه، ج 1، ص 473؛ بحارالانوار ج 43، ص 143، ح 11.

8. کتاب عوالم، ج 11، ص 628؛ مجمع الزّوائد، ج 8، ص 108؛ کنز العمال، ج 6، ص 65.

9. بحارالأنوار، ج 28، ص 303؛ دلائل الامامه، ج 1، ص 14.

10. بحارالأنوار، ج 43، صص 174 و 178.

11. ورقـ[ بن عبدالله الازدی عن فضّـ[ امـ[ فاطمه(س).

12. احقاق الحق، ج 19، ص 129؛ ج 10، ص 367.

13. بحارالأنوار، ج 8، ص 53، ح 62؛ کشف الغمّـه، ج 2، ص 57.

14. مجمع الزوائد، ج 8، ص 108.

15. کنز العمال، ج 16، ص 426، ح 45443.

16. کتاب عوالم، ج 11، ص 628؛ سنن ابن ماجه، ج 2، باب 22.

17. نفائس اللباب، ج 3، ص 124؛ کتاب عوالم، ج 11، ص 629.

18. کنز العمال، ج 12، ص 339، ح 35305.

19. مناقب، ص 380، ح 428؛ بحارالأنوار، ج 43، ص 91.

20. کشف الغمّـه، ج 2، ص 67؛ ذخائر العقبی، ص 53.

21. کشف الغمّـه، ج 2، ص 23؛ مکارم الاخلاق، ج 1، ص 267.

22. تفسیر برهان، ج 4، ص 317؛ امالی طوسی، ج 1، ص 190.

23. احقاق الحق، ج 10، ص 321؛ بحارالأنوار، ج 43، ص 73.

24. دلائل الامامه، ج 7، ص 225؛ تاریخ بغداد، ج 12، ص 50.

25. مستدرک الوسائل، ج 7، ص 366؛ کتاب عوالم، ج 11، ص 625.

منبع:ماهنامه موعود شماره 134-135

Loading

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here
Captcha verification failed!
CAPTCHA user score failed. Please contact us!